Geschiedenis van de Aan- en Afvoersquadrons van de Koninklijke Luchtmacht (1955-1973)
Oprichting in 1955: de nieuwe logistieke motor
Na de Tweede Wereldoorlog moest de Koninklijke Luchtmacht niet alleen nieuwe vliegtuigen en bases opbouwen, maar ook een modern logistiek apparaat. Op 1 november 1955 werden daarom twee transporteenheden opgericht:
- AASN – Aan- en Afvoersquadron Noord op Kamp van Zeist
- AASZ – Aan- en Afvoersquadron Zuid op Kamp Prinsenbosch bij Gilze-Rijen
Samen vormden zij de logistieke ruggengraat van de luchtmacht in de vroege Koude Oorlog.
De beginjaren: pionieren en bouwen
De start was eenvoudig maar zwaar. De squadrons werkten met verouderd materieel, maar reden dagelijks in colonnes door Nederland, Duitsland en België. Ze vervoerden munitie, brandstof, explosieven en vliegtuigonderdelen. Ondanks de zware omstandigheden ontstond er een hechte korpsgeest, met jubilea, sporttoernooien en kameraadschap als bindende factor.
De jaren zestig: professionalisering en vernieuwing
Vernieuwing van voertuigen en organisatie
In de jaren zestig werden oude trucks vervangen door moderne DAF 5-tonners. Vanaf 1964 werden routeschema’s efficiënter ingedeeld en in 1965 kwam er een Prio-dienst voor spoedtransporten. AASZ verhuisde in 1965 naar Vliegbasis Gilze-Rijen en vierde net als AASN haar tienjarig bestaan.
Grote transporten en NAVO-oefeningen
Transporten gingen naar Chaumont, Hessisch-Oldendorf, Hesepe en Leeuwarden. In 1967 vervoerde AASN onder meer HAWK-raketten van Ulm naar Alphen en Stolzenau. De squadrons reden miljoenen kilometers per jaar en waren een vaste factor in NAVO-oefeningen.
De verkeersveiligheidstrofee
In 1966 stelde de luchtmacht de verkeersveiligheidstrofee in, een verchroomd stuurwiel. AASN won als eerste (14 juli 1966), gevolgd door meerdere wisselingen tussen Noord en Zuid. In 1971 veroverde AAGN de trofee definitief na vijf overwinningen. In 1967-1968 legden beide squadrons samen meer dan 11 miljoen kilometer af en vervoerden zij goederen ter waarde van meer dan een miljard gulden.
De Pay Hauler 180: een bijzonder transport
Op 22 november 1967 voerde AASN een spectaculair transport uit: een Pay Hauler 180, een zandauto van 26 ton en 4,5 meter hoog. De rit van Rotterdam naar Stroe eindigde met een onverwachte omweg van 30 km door een te laag viaduct, maar het transport werd succesvol afgerond en groeide uit tot een van de meest memorabele opdrachten van AASN.
Bezoek van Prins Bernhard
In 1968 bezocht Prins Bernhard AASN, een teken van erkenning voor hun belangrijke, vaak onzichtbare werk.
1970: reorganisatie en nieuwe namen
Op 1 oktober 1970 kregen beide squadrons nieuwe namen: AASN werd AAGN, AASZ werd AAGZ. Bij hun vijftienjarige jubileum werd het nieuwe onderdeelswapen onthuld. Opmerkelijk was ook dat AASZ in 1970 het vijfduizendste particuliere motorvoertuig keurde.
De vroege jaren zeventig: opmerkelijke gebeurtenissen
- 10 februari 1971 – Sabotagepoging ontdekt op voertuigen van AAGN.
- Februari 1971 – AAGZ start een antirookcampagne, uitlopend op veel aandacht onder personeel.
- November 1971 – AAGZ ontvangt 14 nieuwe DAF-trekkers.
- 9 mei 1972 – Prins Bernhard brengt een werkbezoek aan AAGN.
- 1972 – Loze bommelding bij AAGZ.
- 6 november 1972 – AAGZ-personeel verleent hulp bij auto-ongeluk: brand geblust, bestuurder gered.
- Eind 1972 – Extra levering van 25 DAF-trekkers.
1973: fusie tot de MTGKLu
Op 1 september 1973 fuseerden AAGN en AAGZ tot de Motor Transport Groep Koninklijke Luchtmacht (MTGKLu), volledig gestationeerd op Kamp Zeist met een vooruitgeschoven post op Gilze-Rijen. Daarmee eindigde de zelfstandige geschiedenis van AASN en AASZ, maar hun tradities en prestaties leefden voort in de nieuwe centrale eenheid.
Conclusie: de stille motor van de luchtmacht
Tussen 1955 en 1973 groeiden AASN en AASZ uit tot volwassen transporteenheden. Ze reden miljoenen kilometers, voerden bijzondere opdrachten uit, streden om de verkeersveiligheidstrofee en maakten de stap naar centralisatie. Hun nalatenschap vormt de basis van de MTGKLu – de stille motor achter de Koninklijke Luchtmacht in de Koude Oorlog.